Međunarodni dan pismenosti 8. septembar: Pismenost je ljudsko pravo
Međunarodni dan pismenosti, obilježava se širom svijeta 8. septembra. Ideja o obilježavanju Međunarodnog dana pismenosti pojavila se u septembru 1965. godine u Teheranu, na Svjetskoj konferenciji ministara obrazovanja na temu iskorjenjivanja nepismenosti. Kao dan obilježavanja izabran je 8. septembar, a UNESKO je obilježavanje počeo 1966. godine.
Međunarodni dan pismenosti UNESKO-ova je inicijativa. Cilj je da se svake godine međunarodna zajednica podsjeti na status pismenosti i obrazovanja odraslih na globalnom nivou, odnosno da se upozori na problem nepismenosti, koji još postoji u većem dijelu svijeta. Prema podacima Instituta UNESKO za statistiku u svijetu postoji oko 774 miliona nepismenih osoba, što čini oko 16,1 odsto stanovništva starog 15 i više godina - većinom žena. Još 67 miliona djece osnovnoškolskog uzrasta nije u školi, a 72 miliona adolescenata nižeg srednjoškolskog uzrasta, takođe, ne može da ostvari svoje pravo na obrazovanje. Najmanja stopa pismenosti, oko 23 procenta, je u Maliju.
Pismenost je ljudsko pravo, implicitno sadržano u pravu na obrazovanje. Ono je prepoznato kao pravo u nizu međunarodnih konvencija i uključeno u tekstove ključnih međunarodnih deklaracija. Opštom deklaracijom o ljudskim pravima iz 1948. godine priznato je pravo na obrazovanje, a time i pravo na pismenost. Dvije su, međutim, deklaracije otišle još dalje, tako je u Deklaraciji iz Persepolisa (1975) rečeno: ,,Pismenost nije sama sebi svrha. Ona je temeljno ljudsko pravo''.
Hamburška deklaracija (1997) naglašava kako je pismenost, koja u širem smislu obuhvata znanje i vještine koje su potrebne svima u svijetu brzih promjena, osnovno ljudsko pravo. Pismenost je, dakle, prepoznata ne samo kao pravo po sebi, nego i kao mehanizam za ostvarivanje drugih ljudskih prava.
Poražavajući su podaci i o broju nepismenih u BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013. godine, u Bih je bilo skoro 90.000 nepismenih, odnosno 2,82 posto.
U entitetu Republika Srpska broj nepismenih je 3,17 posto u entitetu Federacija BiH 2,63 posto, a u Brčko distriktu 2,83 posto.
Ovi podaci iznenađuju, s obzirom da je osnovno obrazovanje u cijeloj BiH obavezno. Oni koji ne završe osnovno obrazovanje do 17 godine mogu ga završiti u nekoj od ustanova za obrazovanje odraslih. Broj nepismenih žena u Bosni i Hercegovini je šest puta veći u odnosu na muškarce. Broj nepismenih žena je 4,8 posto, a broj nepismenih muškaraca 0,8 posto. Svaka četvrta osoba u BiH prerano napušta obrazovni proces, a neka istraživanja su pokazala da su finansijski problemi glavni razlozi.
Značajan broj nepismenih se odnosi i na građane romske nacionalnosti. Iako je stopa nepismenosti u BiH smanjena za više od sedam posto u odnosu na prethodni popis iz 1991. godine, trenutna nepismenost je i 14 puta viša od standarda UNESCO-a, koji smatra da broj nepismenih u jednoj državi ne smije prelaziti 0,2 posto.
Što se tiče Srbije u toj zemlji ima oko 850.000 stanovnika, ili nešto manje od 14 odsto populacije, bez dana škole ili sa nekoliko razreda osnovne škole. Potpuno nepismenih u Srbiji ima više od 165.000 stanovnika. Sa visokim obrazovanjem u Srbiji je nešto više od 650.000 stanovnika, što je skoro 11 odsto. Kompjuterski je nepismeno više od 50 odsto stanovništva Srbije. PISA istraživanje (najveća međunarodna provjera postignuća učenika) pokazalo je da učenici u Srbiji postižu rezultate ispod prosjeka.Đaci ne poznaju dovoljno gramatiku, pravopis i leksički fond im je siromašan.
Nažalost, među mladima na ovim prostorima izražena je upotreba žargonizama i stranih riječi, posebno anglicizama.
Semberija info
Međunarodni dan pismenosti UNESKO-ova je inicijativa. Cilj je da se svake godine međunarodna zajednica podsjeti na status pismenosti i obrazovanja odraslih na globalnom nivou, odnosno da se upozori na problem nepismenosti, koji još postoji u većem dijelu svijeta. Prema podacima Instituta UNESKO za statistiku u svijetu postoji oko 774 miliona nepismenih osoba, što čini oko 16,1 odsto stanovništva starog 15 i više godina - većinom žena. Još 67 miliona djece osnovnoškolskog uzrasta nije u školi, a 72 miliona adolescenata nižeg srednjoškolskog uzrasta, takođe, ne može da ostvari svoje pravo na obrazovanje. Najmanja stopa pismenosti, oko 23 procenta, je u Maliju.
Pismenost je ljudsko pravo, implicitno sadržano u pravu na obrazovanje. Ono je prepoznato kao pravo u nizu međunarodnih konvencija i uključeno u tekstove ključnih međunarodnih deklaracija. Opštom deklaracijom o ljudskim pravima iz 1948. godine priznato je pravo na obrazovanje, a time i pravo na pismenost. Dvije su, međutim, deklaracije otišle još dalje, tako je u Deklaraciji iz Persepolisa (1975) rečeno: ,,Pismenost nije sama sebi svrha. Ona je temeljno ljudsko pravo''.
Hamburška deklaracija (1997) naglašava kako je pismenost, koja u širem smislu obuhvata znanje i vještine koje su potrebne svima u svijetu brzih promjena, osnovno ljudsko pravo. Pismenost je, dakle, prepoznata ne samo kao pravo po sebi, nego i kao mehanizam za ostvarivanje drugih ljudskih prava.
Poražavajući su podaci i o broju nepismenih u BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013. godine, u Bih je bilo skoro 90.000 nepismenih, odnosno 2,82 posto.
U entitetu Republika Srpska broj nepismenih je 3,17 posto u entitetu Federacija BiH 2,63 posto, a u Brčko distriktu 2,83 posto.
Ovi podaci iznenađuju, s obzirom da je osnovno obrazovanje u cijeloj BiH obavezno. Oni koji ne završe osnovno obrazovanje do 17 godine mogu ga završiti u nekoj od ustanova za obrazovanje odraslih. Broj nepismenih žena u Bosni i Hercegovini je šest puta veći u odnosu na muškarce. Broj nepismenih žena je 4,8 posto, a broj nepismenih muškaraca 0,8 posto. Svaka četvrta osoba u BiH prerano napušta obrazovni proces, a neka istraživanja su pokazala da su finansijski problemi glavni razlozi.
Značajan broj nepismenih se odnosi i na građane romske nacionalnosti. Iako je stopa nepismenosti u BiH smanjena za više od sedam posto u odnosu na prethodni popis iz 1991. godine, trenutna nepismenost je i 14 puta viša od standarda UNESCO-a, koji smatra da broj nepismenih u jednoj državi ne smije prelaziti 0,2 posto.
Što se tiče Srbije u toj zemlji ima oko 850.000 stanovnika, ili nešto manje od 14 odsto populacije, bez dana škole ili sa nekoliko razreda osnovne škole. Potpuno nepismenih u Srbiji ima više od 165.000 stanovnika. Sa visokim obrazovanjem u Srbiji je nešto više od 650.000 stanovnika, što je skoro 11 odsto. Kompjuterski je nepismeno više od 50 odsto stanovništva Srbije. PISA istraživanje (najveća međunarodna provjera postignuća učenika) pokazalo je da učenici u Srbiji postižu rezultate ispod prosjeka.Đaci ne poznaju dovoljno gramatiku, pravopis i leksički fond im je siromašan.
Nažalost, među mladima na ovim prostorima izražena je upotreba žargonizama i stranih riječi, posebno anglicizama.
Semberija info
