Nakon što je pritisnuta novom austrougarsko-njemačkom ofanzivom sa sjevera i zapada, te bugarskom agresijom sa istoka, Srbija je tokom zime 1915. godine bila na prekretnici. U danima sloma, raspravlja se o budućnosti i načinu na koji da se nastavi borba. Dva su prijedloga. Prvi predviđa nastavak borbe vođenjem gerilskog rata što je predlagao Živojin Mišić, i drugi da se krene u povlačenje prema albanskoj i grčkoj obali, koji stav je preovladao. U tom momentu, poznato je da povlačenje neće moći da ide moravskom dolinom, iako bi taj put bio lakši i brži, jer su bugarske snage zauzele istočne i jugoistočne dijelove Kraljevine Srbije. Donijeta je odluka da se krene u povlačenje preko Metohije, Crne Gore i Albanije prema Grčkoj. Bratska pomoć vojske Kraljevine Crne Gore, koja je od Mojkovca do Goražda tokom januara 1916. štitila odstupanje srpske vojske bila je od nemjerljive važnosti. Srbija je ne želeći da položi oružje i potpiše kapitulaciju podnijela ogromne žrtve, ljudske i materijalne, te je rat završila kao država koja je procentualno udjelu u ukupnom stanovništvu imala najveće žrtve.



Ti srpski vojnici biće u nastavku povlačenja ubijani od strane albanskih plemena, smrzavaće se i umirati u albanskim gudurama, biće primorani da uništavaju topove, jer volovi ne mogu dalje da ih vuku. U ovom stradanju 240.000 ljudi nije dočekalo da vidi grčko more i obećane francuske i italijanske lađe. Rijetko ko je u tom momentu mogao da predvidi da će srpska vojska, nakon takve pogibije smoći snage da zada konačan udarac centralnim silama. Naime, već sljedeće 1916. godine, konsolidovana, odmorena, naoružana i opremljena novim uniformama vojska Kraljevine Srbije pod zajedničkom savezničkom komandom kreće na Kajmakčalan i zauzima ga 30. septembra 1916. godine. Bugarska komanda je znajući koliki je simbolički i strateški značaj Kajmakčalana odlučila da ga svim silama brani. Čak su ga i nazvali Borisov grad, po sinu cara Ferdinanda, budućem kralju Borisu. Za srpsku pobjedu na Kajmakčalanu postojali su objektivni i subjektivni razlozi. Nesporno je srpska vojska bila naoružana i opremljena od strane saveznika, pa je prema nekim istorijskim izvorima vatrena moć srpskog oružja u vrijeme osvajanja Kajmakčalana 1916. godine je bila čak deset puta veća nego u vrijeme Cerske i Kolubarske bitke 1914. godine. Međutim, srpski vojnik je svaki pojedinačno imao i lični motiv da što prije zauzme vrh planine Nidže, kotu 2525. Odatle, sa „kapije slobode“ otvara se put ka oslobođenju njegove Otadžbine i dolazi čas povratka djeci, ženama, svojim kućama i zapustjelim njivama.
Dvije godine nakon osvajanja „kapije slobode“ saveznička vojska, čiju glavninu su činili srpski vojnici, pod zajedničkom komandom generala Franše d’Eperea će 15. septembra 1918. godine krenuti u proboj Solunskog fronta. Uoči početka operacija proboja Solunskog fronta, vojvoda Živojin Mišić preuzeo je dužnost načelnika štaba Vrhovne komande, dok je general Petar Bojović preuzeo komandu nad Prvom armijom; Drugom armijom komandovao je vojvoda Stepa Stepanović. U nezadrživom naletu bugarski otpor je slomljen, a 30. septembra u Solunu general Ivan Lukov potpisao je kapitulaciju Bugarske. Čuvši vijest o ovome, njemački car Vilhelm Drugi, pun ogorčenja, uputio bugarskoj Vrhovnoj komandi telegram sljedećeg sadržaja: „Šezdeset dvije hiljade srpskih vojnika odlučilo je ishod rata. Sramota!“.

Za 46 dana od početka Solunske ofanzive srpske trupe su, uprkos stalnim borbama, uspjele da napreduju 600 kilometara, da stignu do obala Save i Dunava, i 1. novembra oslobode Beograd. Nakon toga, na poziv narodnih vijeća biće oslobođene i Vojvodina, Bosna, Hercegovina, Crna Gora sa primorjem, a potom je uslijedilo prvodecembarsko ujedinjenje.

Nakon što je 29. oktobra 1918. godine Hrvatska donijela „odluku o raskidu državno-pravnih sveza sa Austrougarskom“, istog dana je u Zagrebu je proglašena Država Slovenaca Hrvata i Srba, od južnoslovenskih dijelova Austrougarske monarhije. Međutim, Italija na kraju borbenih operacija sve češće u međunarodnoj diplomatskoj areni ističe tajni Londonski ugovor kojim joj je obećana Istra sa Rijekom i Kvarner. I ne samo to, nego i italijanska vojska kreće sa zaposjedanjem ovih oblasti.

Ovo je kontekst u kome se dešava jugoslovensko ujedinjenje.

Država SHS kao državno-pravni provizorijum nije uspjela da dobije međunarodno priznanje, da izvrši mobilizaciju, niti da uspostavi vlast na svojoj teritoriji. Ispostavilo je se da je poslužila samo kao institucionalizovana paradržavna kontrateža beogradskom modelu ujedinjenja. Takav pokušaj se na samom početku pokazao kao čist promašaj. Banat, Bačka i Baranja, kao takođe južnoslovenski dijelovi Austrougarske monarhije nikada nisu postali dio tog provizorijuma. U Dalmaciji, usljed italijanske prijetnje, vlada srbofilsko raspoloženje. Hrvatska i Slavonija sa Sremom zaglavljeni su između samosvojnih težnji hrvatskih političara i opasnosti da kraj rata dočekaju na poraženoj strani. Spas u prelasku na stranu pobjednika pokušavaju da pronađu u ujedinjenju sa Kraljevinom Srbijom, ali i u pokušaju da to ujedinjenje bude rezultat kompromisa (između pobjednika i poraženih).

Nasuprot tome, Pašićeva ideja ujedinjenja predviđala je ujedinjenje srpskih zemalja u jednu državu koja bi kao posebna cjelina ušla u zajedničku državu sa Slovencima i Hrvatima, a što je vođa vojvođanskih radikala Jaša Tomić slikovito opisao izjavivši da trebamo prvo da obučemo srpsku košulju, a tek potom jugoslovenski kaput. Plebiscitarni pokreti koji su uslijedili u Bosni i Hercegovini, Vojvodini i Crnoj Gori, išli su na ruku ovim radikalskim nastojanjima. Već 4. novembra Narodno vijeće iz Sarajeva uputilo je poziv srpskoj vojsci da uđe u Bosnu, a dva dana kasnije 6. novembra Druga srpska armija, dočekana s nepodjeljenim oduševljenjem, svečano je ušla u Sarajevo. Neposredno sjedinjenje sa Srbijom proglasila su 42 od ukupno 54 kotara u pokrajinama Bosni i Hercegovini.



Trupe Druge srpske armije pod komandom vojvode Stepe Stepanovića su 10. novembra ušle u Bijeljinu. Ovaj čin predstavljao je ostvarenje vjekovnog sna srpskog naroda ovog kraja. Naime, nakon propasti srednjovjekovnih feudalnih država i pada u ropstvo ovaj događaj značio je dolazak slobode. Među rijetkim zapisima o ovom događaju ističe se opis Nikole Jovanovića (osuđenog na banjalučkom veleizdajničkom procesu), koji je objavljen u Školskoj spomenici OŠ u Bijeljini. Jovanović se tog događaja prisjeća i bilježi: „Došao je puk srpske vojske... i dočekana je vojska od svoga naroda... a djeca i građani zovu svakog svojoj kući da ga počaste... Građani su sav zbor oficira pogostili u općinskoj kafani. Dirljiv govor držao je školski nadzornik Stevo Nikolić.“. Uspomenu na ovaj događaj Bijeljinci su čuvali i njegovali. O kasnijem obilježavanju Dana oslobođenja i ujedinjenja ostala su sačuvana dva proglasa – jedan upućen Muškoj osnovnoj školi „Vuk Karadžić“ i drugi kojim se pozivaju svi građani da učestvuju u blagodarenjima koja su održana u Rimokatoličkoj crkvi, Jevrejskoj sinagogi i Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Oba poziva potpisana su od strane tadašnjeg predsjednika opštine Muradbeg O. Pašića. Iz sadržaja ovih proglasa proizlazi da je ovaj dan obilježavan kao velika svetkovina, odnosno da je bio svojevrsni Dan opštine.

Prema nepotpunim spiskovima koje je objavio Petar Vujičić, Semberija je dala 334 ratna dobrovoljca u ratovima vođenim od 1912. do 1918. godine  

Nije slučajno da i danas u Bijeljini imamo ulicu i kasarnu koja nose naziv po komandantu na krilima čije armije je donijeta sloboda u naš kraj. U samoj kasarni postoji i bista vojvode Stepe. Zaključujemo, da je ovaj epohalni događaj ostao kao takav upamćen u političkoj i vojnoj istoriji našeg kraja.

Paralelno sa ovim, slični procesi su tekli i u Vojvodini i Crnoj Gori. Na inicijativu, već pomenutog Jaše Tomića, pripremana je Velika narodna skupština. Nakon što je 9. novembra oslobođen Novi Sad, 25. novembra, protivno težnjama Narodnog vijeća SHS, u Novom Sadu je održana Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena na kojoj je donijeta odluka o direktnom prisajedinjenju Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji. Već pomenuti Jaša Tomić je, tom prilikom, izgovorio sljedeće riječi: „Mi nismo verom i jezikom jedno sa Srbima i Srbijom nego smo kost od kosti srpske, jedno po duhu i sudbini. Odlučili smo da jedno budemo sa Srbijom bez uslova, bez pregovora i bez pogovora“. Dan ranije Srem je donio istu odluku na skupštini koja je održana u Rumi. Na Podgoričkoj skupštini održanoj 26. novembra 1918. plebiscitarno je odlučeno o ujedinjenju Crne Gore i Kraljevine Srbije. Ove odluke, iako istorijske, kasnije će se pokazati, bile su na snazi samo nekoliko dana.

Uprkos svim ovim težnjama, pitanje daljeg ujedinjenja bilo je neizvjesno, zbog oklijevanja Zagreba. Međutim, pritisnuti italijanskim napredovanjem u Dalmaciji, dalmatinski predstavnici su 16. novembra zaprijetili Narodnom vijeću SHS u Zagrebu da će se direktno sjediniti sa Srbijom u roku od pet dana, ukoliko ovi nastave da oklijevaju. Delegacija Narodnog vijeća SHS pohitala je u Beograd da prenese poruku regentu Aleksandru. U Zagrebu su od strane Stjepana Radića upozoreni da „ne srljaju kao guske u magli“. Drugim riječima, tražio je da se drže principa predviđenih Naputkom, a koji nisu bezuslovno prihvatali ni unitarno državno uređenje, niti Karađorđeviće kao vladalačku dinastiju. Aleksandar Karađorđević je 1. decembra 1918. u kući Krsmanovića u Beogradu proglasio ujedinjenje u Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca. Tom prilikom, regent Aleksandar je naglasio da je ovim aktom „konačno provedeno u delo ono što su najbolji sinovi naše krvi, sve tri vere, sva tri imena, s obe strane Dunava, Save i Drine počeli pripremati još za vreme blažene uspomene moga dede kneza Aleksandra i kneza Mihaila.“ Srbija je u jugoslovensku kraljevinu unijelu teško stečenu državnost i kapital pobjednika u Velikom ratu. Nasuprot tome, Hrvati i Slovenci su u takvoj kraljevini dobili državnost i konstitutivnost i iz poraženog prešli u pobjednički tabor.

Uprkos svemu, jugoslovensko ujedinjenje bilo je i svesrpsko ujedinjenje. To je takođe, bio jedan državni oblik koji je našem narodu dao na značaju. Rješenje nacionalnog pitanja u formi integralnog jugoslovenstva je u svakom slučaju bio bolji nego kasnije federiranje tog pitanja.

Kao i svake godine, i ovog 10. novembra prigodnim programom biće obilježen Dan oslobođenja Bijeljine u Prvom svjetskom ratu. To je prilika da iskažemo narodno jedinstvo, i da kažemo da, bez obzira na nametnute državne forme, duhovno jedinstvo srpskog naroda niko ne može da razbije'', poručuju iz  Udruženja „Kraljevina Srbija“ Gradski odbor Bijeljina.

Udruženje „Kraljevina Srbija“ Gradski odbor Bijeljina